Kontrol kalemi bir tornavida gibi görünseler de aslında elektrik sistemlerindeki akımı gösteren kullanımı ve çalışması oldukça basit olan bir test aletidir. Bir kontrol kalemi elektrik sistemlerinin hangi bölümlerinde olursa olsun herhangi bir elektrik kaçağının ya da elektrik yükünün olup olmadığını gösterir.
Kontrol kalemleri temel kullanım olarak iki çeşittir. Bunlar temaslı kontrol kalemleri ve temassız kontrol kalemleridir. Temaslı kontrol kalemi adından da anlaşılacağı üzere işlem yapılacak yüzeyde herhangi bir elektrik akımı olup olmadığını yüzeye temas ettirilerek gösteren kontrol kalemleridir.
Temaslı kontrol kalemi çalışma prensibi oldukça basittir. Bu kontrol kalemlerin sap kısmının içinde küçük bir neon ışık ve direnç vardır. Bu direnç, işlevinden dolayı “Akım bölücü” olarak bilinir. Direncin diğer ucu ise kalemin ucuna bağlıdır. Böylece uygulama yapılan bölgede herhangi bir ışık yanması demek elektrik sisteminin uygulama yapılan bölgesinde elektrik akımının olduğunu gösterir.
Temaslı kontrol kalemleri bugün hemen hemen her evde bulunan kontrol kalemleridir diyebiliriz. Temaslı kontrol kalemlerinin sap kısmının içinde iki önemli parça vardır. Bunlar neon ışık ve dirençtir. Temas edilen yüzeyde elektrik akımı varsa direnç bunu parçalar ve bu elektrik enerjisinin bir kısmı ışığı yakmaya yeterli olur. Direnç sayesinde kontrol kalemi kullanıcısını elektrik çarpmaz. Neon ışık sayesinde ise temas edilen yüzeyde elektrik akımının olup olmadığı anlaşılır.
Temassız kontrol kalemleri ise temaslı kontrol kalemlere göre biraz daha teknolojiktir. Bu kontrol kalemleri ile elektrik akımının olup olmadığını görmek için bir iletkene temas etmesi gerekmez. Temassız kontrol kalemlerinin de çalışma sistemi oldukça basittir. Yalıtkan üzerinden AC akım sayesinde elektrostatik bir alan yardımıyla elektrik akımını algılar. Temassız kontrol kalemlerinin yine sap kısmının içinde batarya ve ışık vardır.
Temaslı da olsa temassız da olsa kontrol kalemlerinin temel çalışma amacı yüzeyde elektrik akımının ya da kaçağının olup olmadığını göstermektir. Yüzeye temas ettirdiğiniz yada yaklaştırdığınız kontrol kaleminin ışığının yanma şekli de elektrik akımının ne denli olduğu hakkında bilgi verebilir. Sürekli yanan bir kontrol kalemi ışığı bize o bölgede sürekli bir elektrik akımı olduğunu gösterir. Neon ışık yüzeydeki bazı hareket değişikliğiyle birlikte yanıp sönüyorsa bir temassızlık olduğu anlaşılır.
Örnek vermek gerekirse bir kablonun içinde bir zedelenme ve kopma gibi bir durumdan şüphe ediyorsanız kabloyu değişik şekillerde bükerek tekrar deneyebilirsiniz. Değiştirmelerde farklı sonuçlar ortaya çıkıyorsa kablo içinde temassızlık olma ihtimali olduğunu düşünebilirsiniz.
Yüzeyde elektrik akımının olup olmadığını anlamak için kontrol kaleminin baş kısmındaki metal bölüme dokunmak gerekir Elektrik akımı olması durumunda bile buraya dokunduğunuzda sizi elektrik çarpmaz. Çünkü sap içinde neon ışığının yakınlarına yerleştirilmiş olan direnç kaynaktan gelen akımı en az şekilde baştaki metale ulaştırır.
Kontrol kalemleri hemen hemen her evde ya da işyerinde bulunabilecek teknik malzemelerden bir tanesidir. Kullanımı bu kadar yaygın olmasına rağmen kontrol kaleminin nasıl kullanıldığını, ne amaçla kullanıldığını bilmeyen birçok kişi vardır. Kontrol kalemini sadece sıradan bir tornavida zanneden insanların sayısı bile hiç de azımsanacak düzeyde değildir. Dolayısıyla kontrol kalemini kullanırken ilk olarak hangi amaçla kullanılması gerektiğini bilmek gerekir.
Kontrol kalemi herhangi bir elektrik tamiri ya da tadilatı esnasında bir test aracı görevi görür. Yani böyle işlemin sağlıklı ve güvenli bir şekilde gerçekleşmesi için kesinlikle kullanılması gereken bir alettir. Bir prizde elektrik kaçağını tespit etme dışında herhangi bir işlem esnasında yapının elektrik sigortası kapatılır. Böylece yapının bütün elektrik giriş ve çıkışlarındaki elektrik akımı durmuş olur.
Ancak bir kaçağı tespit etmek içinse sigortaların açık olması gerekir. Zira gelen elektrik akımının kaça bölgesinin tespit edilmesi gerekir. Bu tespit de kesinlikle temaslı ya da temassız kontrol kalemleriyle yapılmaktadır. Herhangi bir elektrik kaçağı olduğu şüphelenilen duy ya da priz kontrol kalemi ile kontrol edilmeden kesinlikle buralara dokunulmamalıdır. Aksi takdirde böyle bir durumda elektrik çarpması kaçınılmaz bir sonuç olur. Bu yüzden kontrol kalemler her ne kadar basit bir çalışma prensibine sahip olsalar da elektrik tadilatı ve tamiratı işlemlerinin güvenli bir şekilde sonuçlanması için oldukça önemli aletlerdir. Kontrol kalemleri için bir elektrik tamirinin güvencesi diyebiliriz.
Kontrol kalemleri ihtiyaç anından uzun bir süre boyunca amaçları doğrultusunda kullanılmamışlarsa yüksek akımlı bir bölgede denemeden önce düşük akımlı bir cihazda denenmelidir. Çünkü zaman içinde kontrol kalemi içindeki direnç etkisini kaybetmiş ya da bağlantılarından kopmuş olabilir. Böyle bir durumda kontrol kalemi kendisinden beklenen işlevleri yerine getiremez.
Kontrol kalemlerinin sıradan bir tornavida gibi kullanılmaları en yaygın yanlış kullanımlardan bir tanesidir. Kontrol kalemleri ile yapılan büyük çaplı vida sıkıştırma işlemleri kontrol kaleminin dirence bağlı uç kısmının zedelenmesine neden olabilir.
Kontrol kalemlerinin yanlış kullanım işlemlerinden bir tanesi de sıradan tadilat işlemlerinde kullanılmasıdır. Sıradan tornavidaların baş kısımlarına çekiçle vurularak birbirinden ayrılması gereken ilki parça rahatlıkla ayrılabilir. Örneğin, binanızın dış cephesinde yapılan bir tadilat işleminden dolayı pencerenizin önünde sıva parçaları damlamış olur.
Bu parçalar zamanla kuruduğu için el ile çıkarılması zor olur. Ancak bir tornavidanın baş kısmına çekiçle vurularak bu sıva damlaları kolaylıkla yüzeyden çıkarılabilir. Böyle bir işlem basit ve hafif bir işlem olsa da kontrol kalemiyle yapılmaması gereken bir işlemdir. Çünkü kontrol kaleminin çekiç kısmına vurmak içindeki neon lambanın ya da direncin bağlantılarının kopmasına neden olur.
Kontrol kalemleri çocukların ulaşamayacakları yerlerde saklanmalıdır. Ebeveynlerini bir elektrik tadilatı sırasında kontrol kalemi kullanmış olabilirler. Kontrol kalemi burada çocuk için bir uyarıcı olabilir. Çocuk kontrol kalemini sonraki zamanlarda gördüğünde klasik bir şartlanma gibi büyüklerinin yaptığı gibi elektrikli alana giderek kendisini tehlikeye atmış olur. Böyle birçok kazanın meydana geldiği birçok örnek vardır.
Kontrol kalemleri genelde iki çeşit olsalar bile marka ve model olarak birçok kontrol kalemini piyasada bulmak mümkündür. Bu kontrol kalemlerinin arasında sizin için kullanımı en kolay olanı size en uygun kontrol kalemidir diyebiliriz.
Kontrol kalemi alırken dikkat etmeniz gereken bir diğer nokta ise fiyatıdır. Markası, modeli gibi bütün özellikleri aynı olan bir ürün farklı satıcılarda farklı fiyatlara bulunabilir. Bunun için kontrol kalemi fiyatları konusunda yapacağınız küçük bir araştırma sayesinde aynı ürüne fazla para vermekten bütçenizi korumuş olursunuz.
Uygun fiyata yüksek kaliteli bir kontrol kalemi almak istiyorsanız sitemizin kontrol kalemi kategorisine bakabilir ve size en uygun kontrol kalemini seçebilirsiniz.
